Mikropaństwa

Ograniczoność terytorialna i niewielkie zasoby ludzkie skłaniają państwa karłowate do nawiązywania bliskich stosunków z państwami ościennymi, na rzecz których nierzadko rezygnują one z wykonywania części własnej suwerenności. W przypadku Księstwa Andory role takich partnerów odgrywają Francja i Hiszpania. Dla Liechtensteinu takim partnerem jest Szwajcaria, dla Księstwa Monako - Francja. San Marino jest ściśle związane z Włochami.

Jeśli chodzi o pozaeuropejskie państwa karłowate, upraszczając nieco można powiedzieć, że role te odgrywają byłe metropolie, których koloniami w przeszłości były te kraje. Niewielkie terytorium i mała liczba ludności determinują daleko idące ograniczenia gospodarcze. Dlatego kraje te często wchodzą w unie celne i używają walut swoich sąsiadów [1].

Księstwo Andory nie posiadało nigdy własnej waluty. Do niedawna w obrocie na terytorium księstwa znajdowały się przede wszystkim hiszpańska peseta i francuski frank. Budżet państwa sporządzano w pesetach. Po zastąpieniu tych walut przez wspólny europejski pieniądz, również Andora przyjęła euro, choć kraj ten nie jest członkiem Unii Europejskiej[2]. Co więcej, choć od października 2000 r. Andora oficjalnie przyjęła euro, to nie ma formalnego porozumienia pomiędzy Księstwem a Wspólnotą Europejską dotyczącego używania euro na terytorium tego państwa. Wszystkie zainteresowane strony uznały chyba ten fakt za naturalną konsekwencję wycofania z obiegu franka i pesety. Używanie bowiem tych walut w przeszłości na terytorium Andory również nie było potwierdzone żadnym formalnym porozumieniem [3].

Warto w tym miejscu zauważyć, że również Księstwo Monako i Republika San Marino, od 1 stycznia 1999 r., przyjęły euro, jako swoją oficjalną walutę. Potwierdził to stosowny układ, oparty na porozumieniach tych krajów odpowiednio z Francją i Włochami.

Księstwo Lichtenstein, niejako potwierdzając swe bliskie związki ze Szwajcarią, od 1921 r. używało franka szwajcarskiego jako swojej oficjalnej waluty. Stan ten został utwierdzony 26 maja 1924 r., kiedy to frank szwajcarski został uznany za prawny środek płatniczy Księstwa. Odtąd wszystkie banknoty i monety używane w Szwajcarii były uznawane na terytorium Lichtensteinu. W 1980 r. podpisano kolejny układ potwierdzający ten stan rzeczy [4].

Państwa karłowate nie odgrywają znaczącej roli w polityce międzynarodowej. Należą one co prawda do wielu organizacji międzynarodowych, to jednak w większości z nich pozycja państw karłowatych jest raczej marginalna. Pomimo tego nie unikają one ponoszenia kosztów uczestnictwa w organizacjach międzynarodowych, ani nie uchylają się od związanej z tym odpowiedzialności. Wystarczy wspomnieć, że Księstwo Andory należy do tych nielicznych państw, które terminowo wywiązują się ze swoich zobowiązań finansowych wobec ONZ. Godny uwagi jest również fakt, że Andora płaci jedną z najwyższych per capita składek spośród wszystkich członków ONZ. W 1998 r. każdy Andorczyk wpłacił do budżetu tej organizacji 5,08 dolarów amerykańskich [5].

Niemal niezauważalna pozycja państw karłowatych na arenie międzynarodowej nie wynika więc ze sposobu ich samookreślenia się, ale jest raczej skutkiem postrzegania ich przez partnerów w najlepszym wypadku, jako mało znaczących państewek o ograniczonym potencjale ekonomicznym. Niewielkie terytorium, znikoma liczba ludności, ścisłe związki z państwami sąsiadującymi oraz marginalna pozycja na arenie międzynarodowej są więc bez wątpienia cechami charakterystycznymi dla wszystkich czterech europejskich państw karłowatych.

  • [1] F. E. Kydland, M. A. Wynne, Alternative Monetary Constitutions and the Quest for Price Stability, “Economic&Financial Policy Review', Vol. 1, Number 1, Federal Reserve Bank of Dallas, 2002, s. 11.
  • [2] Zob. L’Andorre en chiffres 1999, op. cit.; Two sides to every coin, 'The Economist“, March 9th, 2002, s. 35.
  • [3] A. Winkler, F. Mazzaferro, C. Nerlich, Ch. Thimann, Official Dollarisation / Euroisation: Motives, Features and Policy Implications of Current Cases, “Occasional Paper Series', No. 11 / February 2004, European Central Bank 2004, s. 20.
  • [4] Liechtenstein in figures 2004, Office of Economic Affairs 2004, s. 16; Principality of Liechtenstein. A documentary account. State, monarchy, political system, Press and Information Office, Vaduz 2004, s. 60.
  • [5] Andorran - US Relations: common hopes, common ties, [w:] A Special International Report Prepared by The Washington Times Advertising Department, May 28, 1999, s. 1.