Obszary działania polityki ochrony środowiska UE

UE - ochrona środowiskaPolityka ochrony środowiska to jedna z najważniejszych polityk współczesnej Unii Europejskiej. Z całej puli obszarów z niej wydzielonych, współcześnie najistotniejsze to zrównoważony rozwój, gospodarka odpadami, przeciwdziałanie zanieczyszczeniom powietrza, walka ze zmianami klimatycznymi oraz zachowanie różnorodności biologicznej.

Każdy z tych obszarów regulowany jest przez szereg dyrektyw unijnych, ale również każde państwo posiada własne regulacje, które mogą być bardziej restrykcyjne niż prawo Unii Europejskiej.

Zrównoważony rozwój

Pierwszy obszar, jakim jest zrównoważony rozwój, to wszelkie relacje między trzema uzupełniającymi się elementami: środowiskiem, społeczeństwem oraz ekonomią. Celem zrównoważonego rozwoju jest więc zachowanie harmonii między aspektem środowiskowym (zużycie zasobów, emisja dwutlenku węgla, odpady), społecznym (bezpieczeństwo, stabilność polityczna, solidarność) oraz ekonomicznym (ceny energii, rentowność, stabilność ekonomiczna). Koncepcja zrównoważonego rozwoju od czasu wejścia w życie Traktatu Lizbońskiego stała się jedną z głównych zasad ustrojowych Unii Europejskiej. Obszarem ściśle powiązanym ze zrównoważonym rozwojem jest gospodarka odpadami. Wszelkie regulacje na tym polu mają na celu realizację zrównoważonego rozwoju w jego aspekcie środowiskowym (minimalizowanie wytwarzania odpadów, recykling, bezpieczne składowanie). Ponadto w tym obszarze znajdują się również tzw. „czyste technologie” czyli wszelkie działania prowadzące do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w ogólnym bilansie energetycznym całej Unii Europejskiej.

Ochrona powietrza

Kolejnym ważnym obszarem w unijnej ochronie środowiska jest ochrona powietrza i zapobieganie jego zanieczyszczeniom. Główne aspekty uregulowane w prawie wspólnotowym na tym polu to określenie standardów jakości powietrza, kontrola emisji zanieczyszczeń, ustalanie krajowych poziomów emisji oraz ograniczanie substancji zubożających warstwę ozonową. Ciekawym przykładem regulacji jest w tym obszarze tzw. „alarm smogowy”, polegający na obowiązku państw członkowskich do poinformowania społeczeństwa w przypadku przekroczenia na danym obszarze alarmowych progów stężeń substancji niebezpiecznych w powietrzu.

Walka ze zmianami klimatycznymi oraz ochrona różnorodności biologicznej

Dwoma ciekawymi obszarami są również: walka ze zmianami klimatycznymi oraz ochrona różnorodności biologicznej. W sferze zmian klimatu najistotniejszą regulacją jest ratyfikowany przez Unię Europejską w 2002 roku Protokół z Kioto, będący odpowiedzią społeczności międzynarodowej na narastające ocieplanie się klimatu spowodowane występowaniem w atmosferze gazów cieplarnianych. Zobowiązuje on strony do redukcji emisji gazów cieplarnianych poprzez handel tymi emisjami, wspólną realizację projektów oraz mechanizm czystego rozwoju. W ramach protokołu z Kioto umawiające się strony zobowiązały się do zredukowania w latach 2008–2012 emisji gazów cieplarnianych o 8% w porównaniu z poziomem z 1990r. Unia Europejska zobowiązała się ograniczyć emisje o 20% do 2020 r. przy równoczesnym zwiększeniu wydajności energetycznej o 20% i ilości zużywanej energii ze źródeł odnawialnych również o 20%. Natomiast w zakresie ochrony różnorodności biologicznej wyróżnić można takie obszary szczegółowej ochrony jak: morska różnorodność biologiczna, ochrona dzikich siedlisk fauny i flory, handel gatunkami dzikiej fauny i flory, ochrona gleby czy kwestia GMO.

Jednym z najważniejszych dokumentów na tym polu jest ratyfikowana przez UE Konwencja o różnorodności biologicznej z 1992r. i Protokół Kartageński o bezpieczeństwie biologicznym z 2000r. Konwencja ta ma charakter całościowy. Określa jednoznacznie poziomy na których różnorodność biologiczna powinna zostać utrzymana (jest to poziom genetyczny, gatunkowy i krajobrazowy). Natomiast Protokół do tej Konwencji, dotyczący biotechnologii, ma na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu ochrony w dziedzinie organizmów modyfikowanych genetycznie.

Poza wymienionymi obszarami działania, polityka ochrony środowiska zawiera w sobie również inne kwestie problemowe, takie jak: ochrona wód i gospodarka wodna, ochrona przed promieniowaniem, kontrola chemikaliów czy ochrona przed hałasem. W zakres wszystkich tych obszarów wchodzi znaczna liczba regulacji, zarówno unijnych, jak i globalnych, do których realizacji jako podmiot Unia Europejska jest zobowiązana.

Opracowano na podstawie:

  • 1. Jendrośka J., Bar M. Prawo ochrony środowiska. Podręcznik, wyd. Centrum Prawa Ekologicznego, Wrocław 2005.
    2. Lisowska A. Polityka ochrony środowiska Unii Europejskiej. Podstawy instytucjonalne i programowe, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.