Sąd Pierwszej Instancji został powołany na mocy Jednolitego Aktu Europejskiego w celu odciążenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
Swoją działalność rozpoczął 1 listopada 1989 roku. Ma on siedzibę w Luksemburgu. W jego skład wchodzi 5 izb rozstrzygających w składach 3 lub 5 osobowych spory osób fizycznych lub prawnych z organami UE. W jego skład wchodzi 27 sędziów wybieranych na 6 lat, a od jego orzeczeń można się odwołać tylko w kwestiach prawnych. Dzięki jego działalności prawo jednostek jest lepiej chronione.
Ponadto SPI - Sąd Pierwszej Instancji oprócz tego, że pilnuje aby prawo było przestrzegane posiada także następujące kompetencje:
- rozpatruje skargi bezpośrednio wniesione przez osoby fizyczne i prawne przeciwko aktom instytucji, organów i jednostek UE jak również skargi na akty regulacyjne czy zaniechanie działań przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne. Każdy obywatel UE który stwierdzi, że jego prawo zostało naruszone w tym zakresie może wnieść skargę do SPI
- rozpatruje także skargi wniesione przez państwa członkowskie przeciwko Komisji Europejskiej i przeciwko Radzie Europejskiej
- skargi o odszkodowania za szkody wyrządzone przez instytucje UE lub ich pracowników
- ma także prawo do rozpatrywania skarg z zakresu wspólnotowych znaków towarowych
- rozpatruje odwołania od kwestii prawnych od orzeczeń Sądu do spraw Służby Publicznej
Od jego orzeczeń każdy ma prawo do odwołania w ciągu dwóch miesięcy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, ale jedynie w kwestiach prawnych. Dzięki powołaniu Sądu Pierwszej Instancji prawa obywatela Unii Europejskiej jest lepiej przestrzegane, a rozprawy odbywają się szybciej.