Traktat Nicejski nazywany jest również Traktatem z Nicei, zmieniającym Traktat o Unii Europejskiej oraz Traktatem ustanawiającym Wspólnotę Europejską. Umowa podpisana została w Nicei w 2001 roku. W życie weszła dwa lata później. Głównym celem dokumentu było zreformowanie Unii jako wspólnoty po akcesji kolejnych dziesięciu krajów ze środkowej części kontynentu, w tym Polski. Dlatego właśnie w pracach nad traktatem uczestniczyły zarówno delegacje krajów członkowskich jak i kandydatów.
Tak naprawdę jednak Traktat podpisało tylko 15 państw. Już samo wejście w życie postanowień przez długi czas było niepewne, ponieważ referendum przeprowadzone w 2001 roku w Irlandii wyraźnie akcentowało wątpliwości obywateli, co do przyjęcia Traktatu. Zostało ono powtórzone w kolejnym roku. W tym wypadku większość była przychylna.
Traktat Nicejski regulował wiele kwestii, związanych ze strukturą organizacyjną UE i kompetencjami poszczególnych jej organów. Komisja Europejska miała składać się z tylu komisarzy, ile jest aktualnie państw członkowskich. Jeśli jednak ich liczba przekroczy 27, wówczas ich ilość się zmniejszy. Wybieranie komisarzy miało być oparte o zasadę rotacji. Traktat wyraźnie wzmocnił rolę przewodniczącego Komisji. Od tej pory mógł mianować swoich wiceprzewodniczących i dzielić pracę pomiędzy komisarzy. O jego kierownictwo opierała się cała działalność Komisji.
Kolejne postanowienia dotyczyły Rady Europejskiej. Mogła ona głosować większością kwalifikowaną w większej ilości dziedzin, w tym udzielać głosu przy wyborze przewodniczącego Komisji Europejskiej. Same jednak zasady głosowania uległy zmianie. Dotychczasowe głosowanie większością głosów zmieniono na średnie ważone, przypisane poszczególnym krajom, adekwatnie do ich wielkości. Takie średnie zostały również przydzielone kandydatom, którzy starali się o przystąpienie do UE.
Polska otrzymała 27 głosów. Wiele postanowień odnosiło się do Parlamentu Europejskiego. Liczba europosłów została zwiększona do 785. Rozdzielono również miejsca dla krajów kandydujących. Polska otrzymała ich 50. Przewidziano również po tyle samo dla Rumunii i Bułgarii, ale ich akcesja nieco odsunęła się w czasie. Miejsca rozdysponowano więc między pozostałe państwa. Polsce w udziale przypadło 5 dodatkowych. Na chwilę obecną Polska posiada w Parlamencie Europejskim 51 deputowanych.
Traktat Nicejski przewidywał również reformy w organach sądowniczych. Utworzono system, składający się z trzech instancji. Sąd Pierwszej Instancji stał się instytucją samodzielną, a jego ramach mogły zostać utworzone izby sądowe. Ich zadaniem miało być orzekanie w określonych kwestiach.
Poza tym, Traktat Nicejski przewidywał pogłębioną współpracę pomiędzy krajami członkowskimi. Jej warunkami było zrzeszenie się przynajmniej 8 państw członkowskich oraz wykluczenie celu obronnego. Kraje chętnie do takiej wzmocnionej współpracy powinny zgłosić się do Rady Europejskiej. Ona z kolei zasięga zgody od Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego.